İletişimde Gürültü Ne Demek? Tarihin Yankıları Arasında Bir Sessizlik Arayışı
Bir Tarihçinin Gözünden: Geçmişin Sesleri, Günümüzün Gürültüsü
Bir tarihçi için her dönem, kendi sesini taşır. Antik çağın taş tabletlerine kazınmış sözcükleri, Orta Çağ’ın kilise çanları, 20. yüzyılın telgraf tıkırtıları… Hepsi bir çağın iletişim biçimini ve o iletişimin içinde kaybolan anlamları anlatır. İletişimde gürültü dediğimiz olgu ise, yalnızca kelimelerin yanlış anlaşılması değildir; çağların, kültürlerin ve insanın kendisiyle kurduğu ilişkinin bozulmasıdır.
İletişimde gürültü, insanın birbirini anlamasını engelleyen görünmez bir perdelir. Bu perde bazen ideolojidir, bazen korku, bazen de bilgi fazlalığı… Tarih boyunca medeniyetler, bu gürültünün içinden anlamı seçmeye, sözü berraklaştırmaya çalışmıştır.
İlk Gürültüler: Antik Çağda Anlamın Sınavı
Antik Yunan’da iletişim, “logos”un yani sözün gücü üzerine kuruluydu. Söz, yalnızca bilgi değil, aynı zamanda ikna aracıdır. Ancak her sözün bir yankısı vardır; yanlış anlama, abartı, söylenti… İşte bu yankılar, tarihin ilk iletişimsel gürültülerini oluşturdu.
Homeros’un destanlarında tanrıların insanlara yanlış mesajlar göndermesi, aslında tanrısal düzeyde bile iletişimde gürültünün varlığını gösterir. Mitolojik anlatılarda bile bilgi, çoğu kez bozulur, eğrilir, eksik taşınır. Böylece insanlık daha o dönemde, iletişimin ne kadar kırılgan bir süreç olduğunu öğrenmiştir.
Orta Çağ: Sessizlik ve Gürültü Arasında
Orta Çağ’da iletişim, dinin sesiyle şekillenmişti. Kilise, bilgiyi denetler, anlamı çerçevelerdi. Gürültü, burada yasaklanmış kelimelerdeydi; bastırılmış seslerde, yakılan kitaplarda, susturulan düşüncelerde…
Tarihçi için Orta Çağ’ın iletişimsel gürültüsü, sessizliğin kendisidir. Çünkü bazen anlamı bozan şey, fazla ses değil, hiç ses olmamasıdır. İnsanlar, konuşamadıkları için yanlış anlaşılmış; fikirler, ifade edilmediği için unutulmuştur.
Yine de bu sessizliğin ardında yeni bir ses birikiyordu: Rönesans’ın sesi. Matbaanın icadıyla birlikte bilgi, kilisenin duvarlarından sıyrılıp sokaklara taşındı. Ancak bilgi çoğaldıkça, gürültü de arttı. Artık herkes konuşuyordu, ama herkes birbirini duymuyordu.
Modern Zamanlar: Sanayi Gürültüsünden Dijital Gürültüye
19. yüzyılın sanayi devrimi, yalnızca makineleri değil, iletişimi de dönüştürdü. Telgraf ve radyo, mesafeleri kısaltırken anlamı hızla çoğalttı. Ancak her hızlanma, bir anlam kaybı getirdi. İletişimde gürültü artık sadece ses değildi; bilgi kirliliği, ideolojik manipülasyon ve propagandanın yankısıydı.
20. yüzyılın savaş dönemlerinde propaganda afişleri, ulusların zihninde birer gürültü duvarı ördü. Gerçek, gürültüyle bastırıldı. İnsan, hakikati değil, kendisine sunulan sesi duyar hale geldi.
Ve bugün, dijital çağdayız. Gürültü artık görünmez, sessiz ve sürekli. Sosyal medya akışlarında, binlerce bilginin içinde kaybolan anlamlar… Herkes konuşuyor, kimse dinlemiyor. İletişim, paradoksal biçimde, en yoğun olduğu çağda en kopuk hale gelmiş durumda.
İletişimde Gürültü Türleri: Tarihsel Bir Okuma
Bir tarihçi, iletişimde gürültüyü üç temel katmanda okur:
1. Fiziksel Gürültü: Ses, ortam, teknoloji… Antik forumlardan bugünün sanal toplantılarına kadar her çağ, kendi fiziksel engellerini taşır.
2. Psikolojik Gürültü: İnançlar, önyargılar, korkular… Bu gürültü, insan zihninin ürettiği tarihsel bir filtredir.
3. Anlamsal Gürültü: Dillerin, kültürlerin ve kavramların değişimiyle ortaya çıkar. Bir kelime, bir çağda kutsal iken diğerinde sıradan olabilir.
Tarih boyunca bu üç gürültü türü, insan iletişimini şekillendirmiş; kimi zaman bir uygarlığı yükseltmiş, kimi zaman bir medeniyeti çökertmiştir.
Sonuç: Geçmişten Günümüze Anlam Arayışı
İletişimde gürültü aslında insanlık tarihinin ritmidir. Her çağ, kendi gürültüsünü üretir; ama anlam arayışı hiç bitmez. Bugün, geçmişin yankılarını dinlerken şunu fark ederiz: İnsan, her zaman konuşmuştur ama azı anlamıştır.
İletişimde gürültü kavramı, sadece teknik bir engel değil; bir toplumsal aynadır. Bizi, hem ne söylediğimizi hem de neyi duymadığımızı sorgulamaya çağırır.
Gelin, geçmişin sesleriyle bugünün gürültüsü arasında bir köprü kuralım.
Senin çağının gürültüsü ne? Tarihin yankılarında sen hangi sesi duyuyorsun?