Kaç Tane Gurbetçi Var? Felsefi Bir Sorgulama
Bir filozofun gözünden bakıldığında, “Kaç tane gurbetçi var?” sorusu yalnızca bir istatistik sorusu değildir. Bu, varlıkla, bilgiyle ve değerle ilgili daha derin bir çağrıdır. Çünkü sayı, sadece matematiksel bir gerçeklik değil; aynı zamanda insanın kendini ve başkasını anlamlandırma biçimidir. “Gurbetçi” dediğimizde, bir nüfus kategorisinden çok, bir varoluş hâlinden söz ederiz.
Epistemolojik Yaklaşım: Gurbet Bilgisi Nedir?
Epistemoloji, yani bilgi felsefesi açısından bakarsak, “gurbetçilik” hakkında bildiklerimiz ne kadar gerçektir? Devletler “kaç kişi yurtdışında yaşıyor” diye sayabilir, ama bu sayılar bir hakikatin sadece yüzeyini gösterir. Gerçek bilgi, gurbetçinin hissettiği eksiklikte, yabancılaşmada, aidiyet arayışında gizlidir. Bilgi, yalnızca veri değil, deneyimdir. O hâlde, epistemolojik olarak sormak gerekir: “Kaç tane gurbetçi” değil, “gurbet nasıl bilinir?”
Bir kişi Almanya’da yaşar ama kalbi hâlâ Adana’daysa, o kişi iki yerde birden midir? Ya da bir genç Türkiye’de yaşarken sürekli göç etme hayali kuruyorsa, o da bir tür “potansiyel gurbetçi” değil midir? Bilgi, burada ölçülebilir olandan öteye geçer. Gurbet, bilginin öznel yanını açığa çıkarır; çünkü her birey için “gurbet” farklı bir hakikattir.
Ontolojik Boyut: Gurbetçinin Varlığı
Ontoloji, yani varlık felsefesi, “gurbetçi kimdir?” sorusuna odaklanır. Bir insanın kimliği, yaşadığı yerle mi, yoksa hissettiği aidiyetle mi belirlenir? Gurbetçi, aslında iki varlık düzleminde yaşar: biri fiziksel mekânda, diğeri anlam dünyasında. Bu çift katmanlı varoluş, Martin Heidegger’in “yerinden edilme” kavramını hatırlatır. İnsan, kendi varlığını anlamaya çalışırken, hep bir “yer” arar. Gurbet, işte bu arayışın sembolüdür.
Dolayısıyla “kaç tane gurbetçi var” sorusu, var olanların değil, varoluş biçimlerinin sayılmasıdır. Her insanın içinde bir “gurbet” payı varsa, o zaman bu sayı sonsuzdur. Çünkü insan, sürekli başka bir şeyi arzulayan bir varlıktır — daha iyi bir hayat, daha derin bir anlam, daha adil bir dünya… Bu arayış, bizi hem kendi içimizde hem de coğrafi olarak “gurbete” taşır.
Etik Perspektif: Aidiyet ve Sorumluluk
Etik, yani ahlak felsefesi açısından gurbet, yalnızca bireysel bir kader değil, toplumsal bir sorumluluk alanıdır. “Gurbetçi” etik olarak iki dünyaya da aittir: Hem geldiği ülkenin geçmişine hem de gittiği ülkenin geleceğine. Bu ikilik, insanın vicdanında bir köprü kurar. Göçmenlik, sadece ekonomik bir tercih değil; etik bir sınavdır. Köklerinden uzaklaşmadan yeni bir topluma katkı sunmak, “iki yurdun da hakkını vermek” anlamına gelir.
Bu bağlamda, etik soru şudur: Gurbetçi olmak, sadece kendi yaşamını dönüştürmek mi, yoksa iki toplumun da adaletine katkı sunmak mı demektir? Eğer etik, insanın iyiye yönelme çabasıysa, o hâlde gurbetçi, bu çabanın en somut örneğidir — çünkü o, iki farklı dünyanın iyiliğini aynı anda düşünmek zorundadır.
Sayının Felsefesi: Kaç Kişiyiz?
Rakamlar, bize gerçeği değil, onun bir gölgesini verir. Dünya genelinde yaklaşık 7 milyondan fazla Türk kökenli insanın yurtdışında yaşadığı söylenir. Ama bu sayı, “kaç tane gurbetçi var” sorusunun cevabı değildir. Çünkü o sayı, duyguları, hatıraları, özlemleri içermez. Felsefi olarak sormak gerek: Gurbet, bir istatistik mi yoksa bir bilinç hâli mi?
Bir filozof için her göç, bir “yer değiştirme” değil, bir “anlam değiştirme”dir. İnsan, sadece ülkeler arasında değil, kendisiyle arasındaki mesafede de yol alır. Bu nedenle “gurbetçi” kelimesi, yalnızca yurtdışında yaşayanlara değil, kendi iç dünyasında da yabancılaşmış herkese hitap eder.
Varlığın Gürültüsünde Sessiz Bir Soru
Kaç tane gurbetçi var? Belki milyonlarca. Ama asıl soru şudur: Kaçımız kendimize dönemedik? Çünkü her gurbet, bir içsel yolculuktur; insanın kendine varma mücadelesidir. Bu yolculukta ne sayılar ne sınırlar belirleyicidir. Belirleyici olan, anlam arayışının derinliğidir. Felsefe bize öğretir ki, insan var oldukça “gurbet” de var olacaktır — çünkü insan, hiçbir zaman tamamen “yerinde” değildir.
Etiketler: #gurbet #felsefe #etik #ontoloji #epistemoloji #varoluş